Historia Parafii Leman

19 maj Historia Parafii Leman

Parafia Leman w 2006 roku obchodziła 100-lecie swojego istnienia. Główne uroczystości odbyły się 20 sierpnia, w odpust patrona parafii św. Rocha. Ksiądz proboszcz Grzegorz Polesiński i parafianie przygotowywali się do tego jubileuszu poprzez: peregrynację obrazu Serca Jezusowego, rekolekcje, dzień skupienia, troskę o piękny wystrój świątyni i jego otoczenia. Starsi ludzie dużo wiedzą o dawnych wydarzeniach w parafii i przekazują to swoim dzieciom. Jednak bardziej pewne są wiadomości zapisane w dokumentach.

Oto kilka faktów z historii parafii Leman.

Z inicjatywą założenia parafii w Lemanie wystąpili sami wierni.

W 1864 r. trzej mieszkańcy tej wioski: Tomasz Czyż, Adam Zadroga i Piotr Zajk prosili biskupa o przysłanie im na stałe księdza. Leman i sąsiednie wioski należały do parafii Kolno.

W odpowiedzi na prośbę mieszkańców wsi Leman, w 1867 r. przy istniejącej tam kapliczce zamieszkał ksiądz – wikariusz parafii Kolno. Odprawiał mszę święte, spowiadał, natomiast nie udzielał ślubów, z tym należało udać się do Kolna. Proboszcz w Kolnie prowadził księgi urodzeń, ślubów i zgonów. Dopiero po utworzeniu parafii w Lemanie miejscowy ksiądz cieszył się wszystkimi uprawnieniami kościelnymi i państwowymi.

W dniu 22 czerwca 1906 r. rządca diecezji sejneńskiej, ksiądz prałat Józef Antonowicz podpisał dekret utworzenia parafii Leman. Równocześnie polecił dziekanowi z Kolna, ks. Kuderkiewiczowi udać się do Lemana i ogłosić to z ambony mieszkańcom wiosek Leman, Łacha i Zimna. Należało sporządzić protokół, który z podpisami dziekana i ks. Massionisa, dotąd wikariusza, a teraz proboszcza Lemana, odesłać do Sejn. Parafię Leman nadal tworzą te same trzy wioski: Leman, Łacha i Zimna. Zaszły jedynie drobne zmiany. Z dniem 1 stycznia 1937 r. Strażnica Graniczna „Pudełko”, położona na skraju Lemana, odłączyła się od parafii Zalas na korzyść parafii Leman. Ponadto z dniem 1 stycznia 1984 r. parafia Leman utraciła na rzecz nowoutworzonej parafii Kozioł dzielnicę Łacha Zajezierze w ilości 19 rodzin. Parafia Leman początkowo była w diecezji sejneńskiej, a od 1925 r. jest w diecezji łomżyńskiej.

Pierwszym księdzem przy kaplicy w Lemanie był Józef Wierzbicki, po nim ks. Parszelon, ks. Wincenty Trocki, ks. Józef Dalida, ks. Jerzy Massionis (i ten w 1906 r. został proboszczem), ks. Wawrzyniec Dubowski. W okresie od I wojny światowej do dzisiaj w Lemanie pracowali następujący księża proboszczowie: Czesław Dziondziak (1924-1928), Jan Ostrowski (1928-1931), Jan Kapel (1931-1933), Stanisław Cudnik (1933-1938), Antoni Janowicz (1938-1939), Józef Janucik (1945-1946), Szy mon Bagiński (1946- 1956), Józef Mierzejewski, Wacław Kołota (1957-1972), Tadeusz Żur (1972-1983), JózefOrłowski (1983-1991), Mieczysław Lubiejewski (1991-1998), Waldemar Heromiński (1998-2004), Grzegorz Polesiński (2004-2016), Roman Zaręba (od 2016 r.)

W 1925 r. organistą był Stanisław Krupka, następnie jego syn Eugeniusz Krupka, po wojnie Bolesław Ksepka, Mieczysław Krupka, Władysław Lendzian, od 2000 r. – Jarosław Żukowski. W okresach gdy w Lemanie nie było organisty, na śluby przyjeżdżali organiści z sąsiednich parafii. Obowiązki zakrystiana pełnili: Jan Polkowski, Teofil Piątek, Antoni Kulis, Józef Butler, Franciszek Zadroga, Stanisław Pupek, Stanisław Sapiński, a obecnie Jan Kaczmarczyk.

Oto ogólna liczba parafian w niektórych latach: 1920 r. – 1972, 1935 r. – 1650, 1948 r. – 1610, 1959 r. – 1371, 1985 r. – 1081, 1992 r. – 896, 2000 r. – 895, 2005 r. – 850, w 2006 r. – 848 osób. Dawniej ludność żyła z pracy na roli, z hodowli zwierząt i z lasu, podobnie jak inni mieszkańcy Puszczy Kurpiowskiej. Dzisiaj mieszkańcy parafii zajmują się głównie hodowlą bydła mlecznego.

Pierwszą drewnianą kaplicę w Lemanie zbudowano w 1809 r. Spłonęła ona około 1837 r. Następną także drewnianą wzniesiono w 1860 r. i powiększono ją w 1906 r.

Ta przetrwała do 1925r.

W kwietniu tego roku ks. Czesław Dziondziak rozpoczął rozbiórkę starego i budowę nowego kościoła. Poświęcenie kościoła odbyło się 16 sierpnia 1925 r., podczas odpustu św. Rocha. Dzięki wysiłkowi, cierpliwości i pracowitości wielu ludzi powstał kościół o jednej nawie w formie krzyża. Kościół jest z drewna, konstrukcji zrębowej, szalowany, o wymiarach: długość – 27 m, szerokość – 16 m, wysokość do sklepienia – 9 m. W elewacji frontowej znajduje się trójkątny szczyt ujęty między kwadratowe wieże, górą ośmioboczne, zwieńczone namiotowymi hełmami. Trzecia wieżyczka została umieszczona nad prezbiterium. Na szczycie znajdował się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. W ścianach kościoła osadzono osiem większych i sześć mniejszych okien. Za ramionami krzyża, nieopodal tylnej ściany kościoła istnieją dwie przybudówki. W ewej urządzono zakrystię, prawa stanowi wejście do kościoła. Nawa została oddzielona od prezbiterium drewnianą balustradą. W głównym portalu kościelnym są dwu przedziałowe drzwi. Wewnątrz przy drzwiach dużych urządzono przysio­nek, nad którym znajduje się wejście na chór i organy. W kościele są trzy ołtarze. Ogólnie można przyjąć iż obecnie wystrój kościoła jest raczej w stylu współczesnym. Jako dawne są: krucyfiks ludowy, cztery feretrony, organy z 1908 r. oraz rzeźba św. Jana Nepomucena w dzwonnicy. Rzeźba ta przed wojną stała nad kanałem Turośl, który przepływa przez Leman. Podczas wojny Niemcy chcieli spalić figurę, ale mieszkańcy ją ukryli. Po wojnie władze cywilne nie pozwoliły umieści rzeźby na dawnym miejscu. W 2005 r. figura została oddana do renowacji.

Obok kościoła stoi drewniana dzwonnica dwukondygnacyjna, konstrukcji słupowej, oszalowana o wysokości 11 m, postawiona w 1885 r. W dzwonnicy znajdują się dwa dzwony i sygnaturka. Na czas wojny dzwony prawdopodobnie zostały zakopane pod dzwonnicą, by ich nie zabrali Niemcy. Po wojnie zawieszono dzwony ponownie. Drewniana plebania została pobudowana w 1913 r. Naprzeciwko plebanii stoi duży, drewniany krzyż.

Nieopodal krzyża znajduje się drewniana kapliczka z figurą św. Rocha, pochodząca z 1913 r. (odnowiona w 2006 r.). Jej fundatorką była Aleksandra Czyż z Lemana. Przez długi czas mieszkańcy wsi Lemana, Łachy i Zimnej byli grzebani na cmentarzu w Kolnie bądź w wydzielonych miejscach w pobliżu swego zamieszkania. Gdy w Lemanie osiadł na stałe ksiądz, w 1868 r. wydzielono miejsce na cmentarz. Znajdował się jeden kilometr od kościoła w kierunku południowym. Na środku cmentarza wzniesiono kaplicę. W 1924 r. poszerzono cmentarz. W 1931 r. zdecydowano się na założenie nowego cmentarza grzebalnego, bliżej kościoła. Parafianie woleli jednak miejsca na starym cmentarzu. Dawniej nad mogiłą stawiano drewniany krzyż a tylko wyjątkowo z trwałego materiału. Na cmentarzu są dwa stare żeliwne krzyże nagrobne, z 1868 r. i z 1881 r. Przy samej kaplicy po lewej stronie został pochowany w 1956 r. ks. Szymon Bagiński, miejscowy proboszcz. Po prawej zaś stronie, równolegle do kaplicy są groby Leopolda Dąbkowskiego i Józefa Lemańskiego, którzy zginęli na polu chwały w 1920 r. Nieopodal grobów tych żołnierzy jest grób Mieczysława Krupki, którego w 1946 r. sąd skazał na śmierć za działalność w zbrojnym polskim podziemiu. Łącznie z cmentarzem starym i nowym, ogólna powierzchnia ziemi parafialnej wynosi 19 ha.

W ostatnich latach w Lemanie dokonano wielu prac remontowych. Została przeprowadzona elektryfikacja kościoła, dokonano generalnego remontu organów, przebudowano zniszczony mur otaczający teren kościelny, położono boazerię w kościele, zakupiono nowe drewniane ławki do kościoła, wymieniono wszystkie okna, wstawiono drzwi, pokryto kościół blacho-dachówką, wymieniono ogrodzenie wokół kościoła, ułożono chodnik od kościoła do plebanii, wykonano szalunek kościoła z zewnątrz, zakupiono drewno dębowe na nowy ołtarz, dokonano remontu plebanii, powstał nowy parking bezpośrednio przy kościele i nowe schody.

(Opracowano na podstawie książki Ks. W. Jemielity „Parafia Leman”)